Radio Oude Stijl

De in- en aanleiding van en voor deze pagina lees je hier: KLIKKERDEKLIK.
Daar kun je ook je reactie achterlaten, graag zelfs ;-)

Zoals gebruikelijk: eerst even  de spelregels, de setup en de ‘disclaimer’. Compleet? Nee, dat is deze zendertest zeker niet en dat is ook nooit de bedoeling geweest. En er zijn vast nog meer interessante zenders om te testen, maar we waren zeer benieuwd naar de praktijkkant van de verhalen die de ronde doen over (grote) klankverschillen tussen de diverse merken en modellen zenders, en de door ons verzamelde merken en modellen kunnen daar al het nodige aan inzicht in verschafffen. Ik heb zelf wel wat ervaring met ‘vermeende’ verschillen en zeg bewust ‘vermeende’ omdat ik nooit keihard heb kunnen aantonen dat de ene zender beter klinkt dan de andere zender, maar zeker het idee had dat dat zo was. Bovendien, ik ben absoluut geen zenderexpert. Maar die hadden we er tijdens de test wel bij ;-) Dus nogmaals: deze test  gaat puur om de klankverschillen tussen de zenders. Het is dus geen test voor de processor en we gaan ook niet in op de hoogfrequente kwaliteit (onderdrukking harmonischen e.d.) van de zenders. Uiteraard werd er wel stiekem meegekeken op de analyzer (zie linksboven) en de Microgen (zie rechtsboven) ;-)
 

DE SETUP
Omdat ieder onderdeel in de keten zijn eigen invloed heeft op het uiteindelijk resultaat is het van belang alle onderdelen in die keten constant te houden en alleen de zenders als variabele in de keten te hebben. Dat doen we op de volgende manier: Eerst nemen we de MPX uitgang van de Orban-FM 2300 op, en omdat het deze keer niet gaat om de processor hebben we de fabriekspreset ‘general purpose’ gebruikt. Die is, indien gewenst, voor iedereen te reproduceren. De piloottoon werd afgeregeld op 6,4kHz. Opnemen doen we via een Profline SFD en met een Digigram UAX 220 geluidskaart. Dit opgenomen signaal is wat alle zenders aangeboden krijgen en is dus het feitelijke ‘origineel’. Daarna sluiten we de 2300 aan op de diverse zenders die allemaal natuurlijk eerst keurig afgeregeld worden op de 2300 en spelen we het bronmateriaal nogmaals af, maar nu door de zender. Voor de ontvangst gebruiken we dan weer diezelfde Profline SFD (dat is tenslotte een professionele rebroadcast ontvanger) en maken we opnieuw een opname. Door dit bij alle zenders te doen is de zender echt de enige variabele en kun je alle bestanden goed met elkaar vergelijken en stellen dat de verschillen in klank tussen die bestanden ook werkelijk de verschillen tussen de zenders vertegenwoordigen.

DE TEST VOOR THUIS
Alle zenders zijn dus getest met dezelfde soundfile, dezelfde processor en dezelfde settings. Het resultaat is een enorme berg files ;-) Om enig inzicht te verschaffen en de test ook thuis leuk te houden heb ik iets verzonnen. Maar… daar heb je wel Adobe Audition 3 voor nodig. Wellicht werkt het ook met eerdere versies van Audition, maar dat weet ik niet zeker. Ik vertrouw erop dat de meesten wel Audition hebben of daar aan kunnen komen ;-) Voor je verder leest moet je dus eigenlijk eerst Audition installeren. Wanneer je dat gedaan hebt download je deze zipfile (spiegeltje hier, LET OP: 1,6GB!!!). Als je die gedownload hebt pak je ‘m uit en zet je de map ‘zenderfiles’ ergens op je computer. In die map vind je een bestand dat ‘zendertest’ heet (zendertest.ses om priecies te zijn), daar dubbelklik je op. Het zal even duren, maar Audition opent een multisessie met daarin de files van alle geteste zenders zoals linksboven te zien is. Wanneer je nu op de gele knop met een ’s’ drukt (links van alle files, zie plaatje hierboven), activeer je alleen die file. Druk naarna op de spatiebalk en je kunt luisteren. Tijdens het afspelen kun je gerust naar een andere zender schakelen door de ’s’ bij die zenderfile te activeren en de vorige weer uit te zetten. Zo kun je alle files goed en makkelijk met elkaar vergelijken.

DE RADIO OUDE STIJL ZENDERTEST
Nou, daar gaan we. Ik zeg met nadruk ‘we’, want zonder de inbreng van iedereen die bij de test aanwezig was had deze test nooit tot stand kunnen komen. Ik heb zelf maar twee zendertjes in huis dus het zou een zeer korte test zijn geweest zonder Raymon, Adri en Martijn. We hebben de volgende zenders kunnen testen: RVR PTX-LCD, Suono Esva, Telefunken S3150, Rohde & Schwarz SU155, Impala FM50, Citycom PAS-1, CBT VTX-45, RVR Blues30 (oude én nieuwe model), J uit A, onbekende zelfbouwer, CTE 20W FM, Elenos ETG100, Esse CI EXC20, Pascal 52, RVR TEX150, Elettronica TX FM PLL/CX, Profline SBM kabelmodulator, Paradise Elecronics/Euro FM, CBT VTX35. Inderdaad, we zijn wel even bezig geweest :-) Er zat in de volgorde van testen geen vantevoren bepaalde rangschikking of diepere gedachte, we zijn gewoon bovenaan de stapel begonnen. Ook hebben we geprobeerd een soort van marktwaarde van de diverse zenders te bepalen. Dat is natuurlijk een momentopname (test was op 07-06-2009) en voor veel zenders geldt net als bij audioprocessing: Het is wat de gek er voor geeft. Een R&S SU155 is natuurlijk allang afgeschrijven en dus is de economische waarde 0,0. Maar de marktwaarde… Maar nogmaals: het is nattevingerwerk, dus hecht er niet teveel waarde aan. Bovendien zijn de indicatieve prijzen maar een momentopname

RVR PTX 30 LCD (+/- € 2000, nieuw, ook als occassion te krijgen)
Als eerste was de RVR PTX-LCD aan de beurt. Een bekende, moderne zender die in vele versies te krijgen is: met of zonder stereocoder, met of zonder RDS, met of zonder digitale ingang én stereocoder of met een andere (oudere) modulator… Ook circuleren er naar goed italiaans gebruik vele verschillende softwareversies. Prettig aan zo’n moderne zender is dat je’m makkelijk naar iedere gewenste frequentie draait en dat de betrouwbaarheid in de regel ook dik voor mekaar is. Over de klank valt eigenlijk niet veel te zeggen, en dat is in dit geval positief bedoelt. De klankleur is in vergelijking met de andere zenders neutraal te noemen. Leuk om te weten is dat nederland redelijk vol staat met deze zender, Broadcastpartners heeft ‘m op veel zendersites staan. De kans dat deze zender een keer gehoord hebt is dan ook eh… 99,9%.  Een prima zender met lekker veel instelbare parameters en mogelijkheden. Wel een lawaaipapagaai (ventilator).

SUONO ESVA 30 (+/- € 500, nieuw, zeldzaam als occassion)
Een (relatieve) nieuwkomer. Van Italiaanse afkomst dus deze zender deelt het één en ander aan onderdelen met andere Italiaanse merken. Dit is eigenlijk een OEM zender die onder meerdere labels verkocht wordt. Zo heeft de Suono Esva 30 dezelfde modulator als de RVR Blues. Dus is het leerzaam om te horen dat ondanks de overeenkomst de on-air klank toch echt anders is dan die Blues! Een prettig geprijsde zender. In vergelijking met de andere zenders is de kanaalscheiding en de klank in orde. In de direkte vergelijking met de RVR PTX LCD valt echter wel op dat de Suono wat een minder stereobeeld lijkt te hebben en dat de klank wat minder ‘mooi transparant’ is. Het hoog is er echt wel, maar de S-klanken neigen een beetje naar F-klanken. Meer indrukken over de Esva lees je hier.

Telefunken S3150 (+/- € 750, alleen als occassion verkrijgbaar)
Tsja, dit is natuurlijk andere koek. Het is fantastisch om te zien dat zo’n ouwe l*llen zender niet ‘zomaar’ aangezet kan worden. Van origine ontworpen om samen met coder en eindtrap in een groot rack te hangen zit er een speciale connector aan de achterzijde. Daarvan moeten een aantal pinnen op de juiste manier aangesloten worden anders gaat het is of de Telefunken doet het gewoon niet. Even afstellen op de gewenste frequentie is er ook niet bij, deze jongen is kristalgestuurd dus als je niet de juiste kristallen bij de hand hebt kom je nooit op de gewenste frequentie. De telefunken wordt altijd flink warm, ook bij zeer laag vermogen. dat komt door het ingebouwde oventje dat de kristalen op de juiste, constante temperatuur houdt (zie vierkante kastje op foto links). En dan de klank: die is zeer rustig. De zender heeft een prima stereobeeld en het geluid is zeer neutraal en warm. Stiekem zou je misschien willen dat er iets meer transparantie en een wat aanweziger laag in zit. maar dat is persoonlijk. Ben je een liefhebber van ‘eerlijk geluid’ (heb je misschien een Inovonics 250 staan?) dan is dit een hele mooie zender.

Rohde & Schwarz SU155 (+/- € 800, alleen als occassion verkrijgbaar)
In dezelfde categorie als de Telefunken vinden we deze Rohde & Schwarz SU155. Ook ontworpen om in een grotere kast te functioneren samen met coder en eindtrap, ook een zeer gedegen reputatie, ook kristalgestuurd, ook een oventje aan boord waardoor-ie zelfs nog wat warmer wordt dan de Telefunken. En ook net als bij de Telefunken is dit geen Plug ‘n Play apparaat zoals de moderne zenders of de ‘black boxen’ met alleen een aan/uit schakelaar. Het is allemaal niet heel ingewikkeld, maar je moet wel even weten wat te doen bij deze generatie zenders. Qua geluid zou je nu wellicht verwachten dat-ie lijkt op de Telefunken S3150 maar dat is niet zo. Geredeneerd vanuit mijn eigen waarneming durf ik te stellen dat bijvoorbeeld de s-klanken veel helderder en scherper zijn, bijzonder fraai. Ook het stereobeeld is goed voor elkaar en het laag is aanmerkelijk gedetaileerder dan bij de Telefunken. Al met al een zender waar je waarschijnlijk wel het maximale uit je processing kunt halen zonder tegen de beperkingen van de zender aan te lopen. Een aanrader dus ;-)

Impala FM50 (+/- € 300, alleen als occasion verkrijgbaar)
Ook deze zender is al van een tijdje terug en is van belgische makelij. Sterker nog, het was de eerste officieel goedgekeurde FM zender voor gebruik door de belgische lokale omroepen. De impala is kristalgestuurd, dat was destijds een harde eis van de belgische RTT. Aan de buitenkant van de zender is te zien dat er gebruik gemaakt wordt van modules: van links naar rechts: voeding, eindtrap, controleunit, oscilator, audio input. Netjes modulair opgebouwd. Net als de CBT zenders in deze test is ook deze Impala FM50 ooit ontworpen als mono zender, níet voor gebruik met een stereocoder. En natuurlijk is dat met een simpele ingreep te omzeilen (15KHz filter eruit), maar dat wreekt zich toch. Want nu blijkt dat als de zender netjes afgeregeld wordt op de Orban 2300 de zwaai opmerkelijk groter is dan de voorgaande zenders. Dat betekent dat je bij gelijke modulatie en piloottoon toch niet voldoet aan het stokkemasker (zie links) en je een grotere kans loopt een naburig station te storen. Niet voor iedereen een serieus issue maar toch… De klank van de Impala bevindt zich ook in de contreien van de CBT zenders: het is niet mooi, er veel midden (bult rond de 3KHz voor extra verstaanbaarheid) en de Impala klonk zelfs erg gecomprimeerd.

Citycom PAS-1 (+/- € 300, alleen als occasion verkrijgbaar)
Prachtig om nog eens te zien zo’n ‘RCD goedgekeurd’ stempel en een HDTP sticker ;-) Deze zenders zijn ontworpen door Rob Katsma, hij was in de jaren 80 de zenderbouwer van o.a. Delta Radio Nijmegen. Hij voorzag toen al dat de illegale zenders niet altijd zouden blijven bestaan en richtte daarom het bedrijf Profline op (die ja…). Toen er in nederland etherfrequenties vrijkwamen voor de lokale omroepen (rond 1987) was er maar een handje vol leveranciers voor goedgekeurde zenders voor lokale omroep gebruik en één daarvan was Profline. Profline verkocht de zenders echter niet onder eigen naam, maar deed dat via Citycom uit Schiedam. Gevolg: de Citycom PAS-01, een mono zender voorzien van limiter en eindtrap goed voor ongeveer 80 Watt en kristal gestuurd. Ook deze zender valt door de van origine ‘mono-opzet’ meteen op: een forse zwaai met pieken van rond de 85 KHz en aanmerkelijk minder kanaalscheiding dan de “originele” stereo zenders. Het duurde even voor we ons exemplaar aan de praat hadden, de foto hier linksboven geeft een aardige indicatie waarom: hij had sinds de bevrijding in 1945 niet meer aangestaan ;-)

CBT VTX45 EURO (+/- € 400, alleen als occasion verkrijgbaar)
Zoals ook hierboven al vermeld: veel keuze qua zenders was er niet toen de lokale omroep in nederland eindelijk langzaam van de grond kwam. deze zender is zo’n beetje het laatste eigen product uit de CBT stal, het bedrijf dat inmiddels al weer een tijdje Broadcast Partners heet. Vergeleken met voorgangers de CBT VTX-20, VTX-35 en VTX-50 is dit een hele vooruitgang, met een nieuwe modulator en een iets zwaardere voeding. De eerste CBT zender die stereo geleverd kan worden, er werd dan een BNC connector voor de MPX input aan de achterzijde gemonteerd.. Maar ook hier goed uitkijken want ook dit exemplaar is bij gelijke modulatie en piloottoon moeilijk binnen stokke te houden. De klank is beter dan de nog oudere VTX35, het hoog is helderder en transparanter, het laag blijft wel achter bij veel andere zenders, maar zoals gezegd: de balans is beter dan de VTX35. Er zijn nog steeds veel van deze zenders in gebruik bij de lokale omroepen in Nederland. Dat verklaart wellicht de matige kwaliteit van het geluid van die omroepen…

RVR Blues 30 (+/- € 700 nieuw, ook als occasion verkrijgbaar)
We hadden de beschikking over twee exemplaren: het oude en het nieuwe model. Ze zijn technisch identiek, maar de nieuwe heeft iets meer controle-mogelijkheden. De oude daarintegen heeft een veel rustigere ventilator. Het zijn (uiteraard) Italiaanse zenders en heej… de modulator is dezelfde als in de Suona Esva. Veel aan deze zender is dan ook OEM. Ofwel een product dat onder diverse namen wordt verkocht (oa Advancast). Bij de Blues van de eerste generatie (foto rechtsboven) moet het vermogen nog op het front geregeld moet worden, bij de tweede versie (foto linksonder) kan dat via het menu. Klankmatig is het allemaal gewoon goed, kanaalscheiding dik in orde, maar legt het toch af tegen de Rohde&Schwarz wat betreft warmte. Maar daar lijken alle moderne zenders ‘last’ van te hebben. Maar onder aan de lijn is dit gewoon een goede zender die alles bied wat je zoekt, inclusief stereocoder met clipper. Wat mij betreft een echte aanrader.

JUTA, zelfbouw (+/- € 300, nieuw, ook als occasion verkrijgbaar)
De JUTA is een zelfbouwzender die voorzien is van MPX ingang en PLL gestuurd is. We beginnen met de klank: er is veel presence aanwezig, de s-en klinken daardoor regelmatig als f-en en er is minder kanaalscheiding dan bij bijvoorbeeld de RVR Blues. In het ontwerp zit een klein foutje zo vonden we; de spanning voor de PLL regelt ook de audio (varicap foutje) met als gevolg dat de MPX instort en zelfs je piloottoon staat te zwabberen. Dit is op te lossen door het ontwerp iets aan te passen, maar nu was het gevolg wel dat de audio een zwaai maakte van rond de 82 KHz en dat is toch wel veel. dat betekent dus zachter moduleren om binnen stokke te blijven en de buurman niet te storen. De JUTA staat goed bekend in het piratenwereld en wordt daar ook goed verkocht. Alles in het juiste perspectief zettend (wat kost dat?) is de JUTA een nette zender. Met een kleine aanpassing (varicap!) is-ie zijn geld zeker waard.

ONBEKEND, zelfbouw (gegevens onbekend)
De curiositeit onder de geteste zenders, de bouwer is onbekend. Ook dit is een zelfbouwzender met MPX ingang die PLL gestuurd is. In een direct vergelijk valt op dat de piloottoon en modulatie stabieler zijn dan bij de JUTA, klank en kanaalscheiding zijn ook goed voor elkaar maar de eigen ruis is fors te noemen (is ook in de file te horen). Toch blijft ook deze zender bij gelijke modulatie en piloottoon niet binnen de 75KHz zwaai, ruim 80 KHz met pieken soms tegen de 85/86 KHz. dat is dus ook nogal fors. Met een dergelijke zender is 0,2MHz afstand naar de buren niet voldoende, om nog maar te zwijgen over 0,1MHz. dat zorgt gegarandeerd voor problemen… De zender is gebouwd als een zogenaamde “schottenbak” en dat zorgt voor een redelijke ontkoppeling van de diverse trappen. Het schema en de gebruikte transistoren doen bij een aantal aanwezigen herinneringen terugkomen, zoals deze zender zijn er al heel veel gebouwd ;-)

CTE 20W FM (+/- € 300, alleen als occasion verkrijgbaar)
Hiermee stappen we echt het land van de italiaanse OEM fabrikanten binnen want deze zender is ook te koop als PRAIS, ElCa, Esse of Elenos.  CTE is één van de vele Italiaanse fabrikanten van zenders, of beter: het is een leverancier van zenders. CTE gebruikt voor de zenders die ze bouwen onderdelen van o.a. Meta Systems, een fabrikant die, je raad het al, diverse OEM modules maakt. De zenders uit deze serie waren voor veel lokale omroepen de eerste post-CBT ervaring. In plaats van de ‘black boxen’ van CBT krijg je nu een mooie set regelmogelijkheden aan de achterzijde (zie foto links). Deze zenders waren in tegenstelling tot de VTX-en immers gebouwd als stereo zender. De klank van de zender is gemiddeld te noemen, gewoon goed maar wel met wat minder laag dan de RVR zenders. Maar zeker vergeleken met de VTX-en was het een groooooooote verbetering!

Elenos ETG100 (+/- € 850, alleen als occasion verkrijgbaar)
Alweer een Italiaan, maar nu eentje niet lijkt op een CTE, DB of ElCa. de modulator is een echt eigen Elenos ontwerp en alle waarden worden prachtig weergegeven op een grafisch display, zelfs in de vorm van een FFT diagram (zie foto linksonder). Opvallend voor deze zender is dat hij tijdens de test bijna muisstil was. Dat komt door de enorme blower aan de achterzijde van de zender die gewoon minder toeren hoeft te maken dan een kleinere ventilator om dezelfde hoeveelheid lucht te verplaatsen. Deze Elenos zender verzorgd een mooi neutraal geluid en is voorzien van (bij de test niet gebruikte) MPX limiter die bijna onhoorbaar zijn werk doet. Door de verregaande neutraliteit van de klank zal hij bij veel mensen in de smaak vallen en is het natuurlijk ook een mooie zender om processing op af te regelen. Absoluut een aanrader dus.

Esse CI EXC20 (+/- € 350, alleen als occasion te verkrijgen)
Ook voor dit type PLL zender kunnen we in het geheugen gaan graven want hij stamt uit ongeveer 1985 en is in al zijn uiterlijke eenvoud eigenlijk juist wer een beetje opvallend. Een handige hobbybob heeft in no-time eenzelfde kastje gemaakt. De Esse zenders zijn in belgië ook bekend als Pascal, hoewel dat niet geldt voor de Pascal 50. Het is in meerdere opzichten een prima zender en uitstekend geschikt om ‘iets groters’ mee aan te sturen. dat gebeurt dan ook veelvuldig ;-). ook klankmatig en qua kanaalscheiding komt deze zender nog goed mee met het huidige geweld. Wel vonden we weer een leuke aanwijzing voor de uitwisseling van onderdelen tussen de diverse italiaanse fabrikanten want aan de binnenkant van deze Esse vonden we een keurig printje van… Siel! Kijk maar eens op de foto hier links. Zo zie maar weer. Is het een Esse of stiekem toch een Siel? Of is het een Esse modulator met een Siel eindtrap, of, of…? Niet belangrijk, het is in gewoon een knappe zender ;-)

Pascal 52 (+/- € 475, alleen als occasion verkrijgbaar)
Eigenlijk zijn de Pascal zenders gewoon omgebouwde Siel (Sistemi Elettronica) zenders maar dan voorzien van een 15 KHz filter en een zwaaibegrenzer omdat de Nederlandse- en de Belgische overheid dat destijds eiste voor typegoedkeuring. Maar neem het vooral niet zomaar van ons aan, het is gewoon ook te zien aan het nog aanwezige Siel typenummer (zie foto linksonder) De Belgische leverancier Van Rompuy leverde na de invoer van de Stokke Masker meetmethode in Nederland een zwaaibegrenzer in de vorm van een ADZ (Actieve Dynamiche Zwaaibegrenzer) die (deels) gebaseerd is op de limiter uit de DB Broadcast zenders. De zender is in de basis nog steeds een SIEL zender voorzien van een mono ingang en 15 KHz filterprint tegen de voorkant van de zender. Het gevolg is wel dat je relatief eenvoudig een goede MPX ingang op de zender kunt maken en hij dan ook nog eens heel behoorlijk klinkt. Klankmatig scoort de zender namelijk gewoon goed en de kanaalscheiding is ook ruim voldoende.

RVR TEX150 (+/- € 675, alleen als occasion verkrijgbaar)
Wat opvalt bij deze derde RVR die getest hebben is dat hij anders klinkt dan de andere 2 (RVR Blues en RVR PTX). De klank is niet warm, maar daar hebben meer moderne zenders last van.  het isvooral het hoog dat opvalt, dat is namelijk behoorlijk scherp. Toch klinkt de zender verder goed en ook de kanaalscheiding is OK. Verder maakt het uiterlijk nog wel een stoere indruk. Met duimwieltjes waarmee de frequentie ingesteld kan worden, een stevige draaischakelaar, een mooie meter en wat verzonken potmeters verspreid over de voorzijde lijkt-ie redelijke ‘bom-proof’ :-)

Elettronica TX FM (+/- € 450, als occasion)
Dit Italiaanse merk zender wordt ook door KPN Broadcastservices (voorheen Nozema) gebruikt voor de landelijke en regionale publieke en commerciele netten (bijvoorbeeld radio 4). De zender lijkt (ja, al weer) als 2 druppels water op een andere zender, namelijk de Mira van Broadcast Arsenal uit Moskou. En wat blijkt, deze fabrikant levert ook aan RVR, Kathrein, Axel technology, DB Broadcast, Deviser (USA) en nog een paar grote jongens. Bekend is Elettronica vooral van de zogenaamde pallet eindtrappen rond de BLF278 en BLF378. Bij aanschaf van deze zender even oppassen want dit type zender heeft een geschakelde voeding die wel eens tot problemen leidt: bij een fluktuerende spaning kán voeding er de brui aan geven. Klankmatig is deze Elettronica prima, heeft hij een mooi stereobeeld en dito kanaalscheiding.

PROFLINE SBM (+/- € 175, alleen als occasion verkrijgbaar)

Dit is natuurlijk geen echte zender… Profline modulatoren van het type SBM en SFM worden door kabelbedrijven veel gebruikt om radiozenders door te geven op hun gesloten  kabelnet. Het signaal wordt dan met een (satelliet-)tuner ontvangen en doorgegeven via deze profline zenders die zelfs voorzien kunnen zijn van een FM ontvanger, stereocoder (Stereo Broadcast Modulator) of eigen satellietontvanger. Eigenlijk zijn ze dus niet bedoelt als FM zender. Voor de kabel, waar het stokkemasker geen waarde heeft en waar veel mensen een goedkope ontvanger op aangesloten hebben, voldoen ze wel. de kanaalscheiding is matig, de klank eigenlijk niet mooi en de zwaai is veel te groot, we hebben pieken van ruim 87 KHz gemeten. Een tikkie tè…

Paradise Elecronics/Euro FM (=/- € 550 nieuw, ook als occasion te verkrijgen)
Paradise Electronics, Jos uit Heerde, is geen onbekende in radioland. Hij verkoopt zenders tot enkele kilowatts en dit product is zijn antwoord op de lokale omroep zenders. Naar verluid zou het originele ontwerp uit de archieven van Hecom komen(?) De zender heeft uiteraard een MPX ingang, maar helaas geen testuitgang. De zender heeft een PPL sturing voor het op frequentie houden van de zender en de oscilator lijkt erg op die van van de SIEL/Pacal zenders. De kast maakt een beetje de indruk vooral ‘budgetgeorienteerd’ te zijn. Het geluid was erg scherp tot zelfs  tikken” in de s-klanken aan toe. Niet heel aangenaam.

CBT VTX-35/NL50 (+/- € 150, alleen als occasion te verkrijgen)
Het is al eerder gesteld: destijds hadden de lokale omroepen weinig keuze als het om zenders ging, je had Pascal, TPM, Citycom en CBT. Dit is een eerste generatie CBT zender. De voeding voor de eindtrap was nogal krap bemeten en gaf slechts 36 Volt aan de BLX-15. En mocht de zekering van de BLX-15 eindtrap kapot gaan, dan moest de halve zender gedemonteerd worden… De zender is ook echt gemaakt voor mono gebruik en klinkt in stereo dan ook niet echt lekker. Kanaalscheiding is er wel, maar op de gok zal dat een dB-tje of 35 zijn, voldoende voor een audiosetje van Blokker maar onze modulatie monitor vondt het nogal mager ;-) Klankmatig scoort de zender ook niet best, het laag is niet vol en het hoog niet mooi open, bovendien is er weer de inmiddels bekende ‘bult’ in het middengebied…

Samenvatting
Wat opvalt is dat de meeste professionele omroepzenders goed klinken, erg opvallend is dat met name de “oude” Germanen (Telefunken en Rohde & Schwarz) nog goed mee kunnen komen met het hedendaagse moderne (veelal) Italiaanse spul. Tweede opmerkelijk punt is dat veel zenders zowel klankmatig als optisch enorm op elkaar lijken. Dat vraagt om nader onderzoek dus ging de schroevendraaier in de Prais en de Esse en wat blijkt… als twee druppels water van binnen. En de RVR Blues vertoond opvallend veel overeenkomsten met de Suono Esva (zelfde modulator) en wordt onder diverse namen verkocht. Sterker nog, er zijn zenders van merk A die componenten van merk B gebruiken. 

Dan is er een tweede categorie, dat zijn de lokale omroep zenders. Wat opvalt is dat deze zenders een stuk minder open klinken en zelfs hier en daar weinig of bijna geen kanaalscheiding laten horen. Je zou kunnen stellen dat deze zenders met hun standaard modulator niet geschikt zijn om een mooi stereobeeld te genereren, er is wel stereo en je hoort wel kanaalscheiding maar ze leggen het af tegen een RVR of Elenos zender. Maar dat mag je de zenders of de fabrikant niet verwijten. Het waren andere tijden en de meeste zenders werden echt gebouwd op mono gebruik, en dan nog eigenlijk ook nog op spraak, vandaar het vaak bovenmatig aanwezige middengebied. Met een nieuwe modulator zou je het probleem wellicht kunnen oplossen, maar daar tegenover staat dan dat deze zenders inmiddels behoorlijk oud zijn en eigenlijk afgeschreven (zouden moeten) zijn.

Als laatste is er de categorie zelfbouwzenders, we hadden 2 exemplaren, een JUTA en een onbekend apparaat. Deze zenders zijn door de bouwers voorzien van een MPX ingang en ook daarop werdt de Orban 2300 aangesloten. Hier bleek dat de ene zender wel aardig klinkt en de andere eigenlijk te weinig kanaalscheiding geeft om een mooi stereobeeld neer te zetten. Voor de rest is er weinig conclusie uit te trekken behalve dat je ook hier beter af bent met een… precies!

Dan was er de buitencategorie namelijk de categorie kabelmodulatoren. Op de testbank lagen een Profline SBM16 en een DX Antenna. Die laatste viel af omdat er niet genoeg signaal uitkwam om een redelijke meeting te verrichten. Geen test van de DX dus. De Profline kon redelijk mee, maar moet de professionele zenders absoluut voor laten gaan en is eigenlijk niet geschikt voor het ‘grotere werk’.

Conclusie
natuurlijk is geluid subjectief, wat de één heel mooi vindt, vindt de ander helemaal niets.Maar feit is dat zijn er absoluut verschilllen te horen en te meten zijn tussen de diverse zender merken en zelfs tussen verschillende modellen. Het is daarom moeilijk om te stellen dat een Telefunken veel beter klinkt dan een RVR of een Elenos, de bevindingen zijn slechts de waarnemingen van het testteam,  van freaks ;-) Een conclusie zou kunnen zijn dat alle professionele zenders doorgaans gewoon goed klinken en dat veel zenders eigenlijk stiekem broertjes of zusjes van elkaar zijn. Wel valt onmiddelijk op dat sommige zenders eigenlijk niet geschikt zijn voor stereo uitzendingen, de modulatoren zijn er eenvoudigweg niet op berekend. Wanneer de resultaten de zwaaimeting bekeken worden blijkt dat de ‘zwaainorm’ van 75 KHz ruimschoots overschreden wordt. En dat is niet zomaar op te lossen, je audio beperken om je zwaai binnen de grenzen te houden kan zomaar betekenen dat je vervolgens op -3dB of erger uitzendt. Toegegeven, er zijn (lokale) omroepen die dat doen, maar echt fraai is het niet. daarom een tweetal tips:

1. Investeer in een professionele zender, desnoods een oude als je geen budget hebt voor een nieuwe Elettronica, Elenos, Siel/Esse of RVR.
2. Wanneer je al een tijdje met je processing aan het stoeien bent omdat het maar niet wil lukken, vergeet dan niet dat het ook aan je zender kan liggen…